Spotkanie 9. Na straży prawa

Prawa autorskie (ang. copyright, symbol: ©) – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo normy prawne upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści finansowej.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych z późn. zm. wyróżnia: autorskie prawa osobiste oraz autorskie prawa majątkowe.

  Utwór – termin prawniczy z zakresu prawa autorskiego, który według Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest zdefiniowany następująco:
 „…każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.”


Licencja (z łac. licet, „jest dozwolone“; licens, „wolny“) - dokument prawny lub umowa, określająca warunki korzystania z utworu jako dobra, którego dana licencja dotyczy. Właściciel praw autorskich, znaku handlowego lub patentu może (i często to robi) wymagać od innych posiadania licencji jako warunku użytkowania lub reprodukowania licencjonowanego utworu.                                                                        


Typy licencji: 

• pełna 
• wyłączna
• niewyłączna
• mocna 
• słaba
• otwarta
• wzajemna
• dorozumiana
• przymusowa 
• podlicencja  

Licencja oprogramowania – umowa na korzystanie z utworu jakim jest aplikacja komputerowa, zawierana pomiędzy podmiotem, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu, a osobą, która zamierza z danej aplikacji korzystać.
Umowa taka powinna określać przede wszystkim pola eksploatacji (formy wykorzystania utworu), czyli warunki na jakich licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z programu. W Polsce Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako podstawowe elementy określające pola eksploatacji wskazuje zakres, miejsce i czas korzystania z utworu, przy czym jest to wyliczenie przykładowe i strony umowy mogą dowolnie kształtować charakter licencji (biorąc jednak pod uwagę treść przepisów ustawowych, których strony nie mogą modyfikować - tzw. ius cogens).


Typy licencji oprogramowania:

• Adware – rodzaj (i typ) licencji oprogramowania. Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, ale zawierającym funkcję wyświetlającą reklamy.
•  Freeware – licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa jedynie do użytku domowego).
•  Shareware to rodzaj licencji programu komputerowego, który jest rozpowszechniany bez opłat z pewnymi ograniczeniami lub z niewielkimi opłatami do wypróbowania przez użytkowników.
•  Trial (z ang. próba) – rodzaj licencji na programy komputerowe polegający na tym, że można go używać przez z góry ustalony czas (od 7 do 90 dni). Programy na tej licencji są w pełni funkcjonalne. Po upływie ustalonego czasu, jedyną rzeczą, na którą pozwoli program to rejestracja albo usunięcie z dysku twardego. Zazwyczaj wersje próbne rozprowadzane są na tej licencji.
•  OEM - licencja na oprogramowanie przypisane tylko do danego sprzętu bez możliwości przeniesienia go na inny

Przykłady programów na określonych licencjach:

 Freeware- HD Tune  

 
Shareware- Daemon Tools

Trial- Nod32

Odpowiedzialność karna i cywilna w sieci:

Polskie prawo karne nie zawiera odrębnej regulacji dotyczącej wprost rozpowszechniania i pobierania plików z internetu w sytuacji, w której nie mamy do nich praw. Oznacza to odpowiednie stosowanie innych regulacji, które sprawiają że sytuacja osób rozpowszechniających i pobierających "nielegalne" pliki z internetu nie jest równa.

Rozpowszechnianie plików pobranych z Internetu jest przez prawo traktowane surowiej niż samo ich pobieranie. Traktowane jest jak kradzież tzw. „intelektualna” i osoby takie pliki rozpowszechniające podlegają odpowiedzialności karnej. Zgodnie z ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych czyny takie zagrożone są karą:

• grzywny,
• ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2,
• a w przypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej do lat 3.

Surowiej przepisy traktują tych, którzy uczynili sobie z popełniania tego przestępstwa stałe źródło dochodu albo działalność przestępną - wówczas sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Prawo natomiast łagodniej traktuje osoby, które jedynie pobierały nielegalnie pliki z Internetu, ale nie udostępniały tych zasobów ze swojego komputera. Osoby takie są narażone na odpowiedzialność cywilną wobec twórcy. Twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego prawa majątkowe, zaprzestania pobierania plików, usunięciu z dysku komputera, wydaniu korzyści uzyskanych z nielegalnego pobierania utworu/utworów twórcy, naprawienia wyrządzonej twórcy szkody na zasadach ogólnych (art. 415 k.c.) lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione- trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Oprócz kar wymienionych powyżej sąd może zasądzić przepadek przedmiotów przy których użyciu dokonano naruszenia czyli np. komputera.